Čmičak (hordeolum) u narodu poznat kao ječmenac je akutno zapaljenje žlijezda u očnim kapcima. Može biti : spoljašnji (infekcija Zeissovih lojnih žlijezda ili Mollovih znojnih žlijezda) koji je u vidu crvenih čvorića i unutrašnji (infekcija Meibomovih lojnih žlijezda) u vidu crvenkastih čvorića ispod kapka uz prisutan generalizovani otok. U središnjem dijelu krvržice nastaje žućkasto središte tj. gnoj. Kapak je crven, otečen, topao. Prisutna je bol, svrab, ptoza kapka, peckanje oka, suzenje i osjetljivost na svijetlost. Infekciju izaziva bakterija Staffiloccocus aureus.
U terapiji se preporučuju suve, tople obloge (npr. skuvati jaje i staviti ga u krpu i tako zajedno na oko). Svakako infekcija ce proći i bez terapije ali u nekim slučajevima je potrebno sprovesti lokalnu antibiotsku terapiju (chloramfenikol mast ili eritromicin mast) ili čak i sistemsku (amoksicilin caps. najčešće). U izuzetno rijetkim slučajevima potrebna je hirurška drenaža gnojne kolekcije. Hronično zapaljenje lojnih žlijezda u očnim kapcima nastaje rijetko i ono se zove halacion i tada je najčešće potrebna hirurška korekcija izmjenjenih očnih kapaka.
HIV (human immunodeficiency virus) pripada porodici Retroviridae, potporodici Lentivirinae i rodu Lentivirus (lenti što znači spor jer ima sporu progresiju i dugo zadržavanje u organizmu). Postoje dvije vrste ovog virusa: HIV 1 (rasprostranjen po cijelom svijetu i virulentniji je) i HIV 2 (uglavnom u Africi). Izaziva bolest poznatu pod nazivima AIDS (acquired immunodeficiency syndrome) ili na francuskom SIDA ( syndrome d imunodeficiencience acquise). Iz naziva se vidi da ovaj virus napada imunološki sistem i onemogućuje adekvatan odgovor. Prvi slučaj infekcije HIV- om je zabilježen u SAD (Los Angeles 1981. god.) ali je virus otkriven u Francuskoj 1983. godine (Lik Montanjeri i njegov tim). Danas je HIV-om zaraženo oko 45 miliona ljudi. Porijeklo virusa je od SIV virusa koji izaziva majmunsku imunopatiju i smatra se da su prirodni rezervoari ovog virusa zeleni majmuni.
Veoma je mali, sfernog oblika. Ima simetriju ikozaedra (poliedra) tj. u vidu 12 jednakostraničnih trouglova. Omotač virusa sastoji se od dva lipidna sloja kroz koji prolaze glikoproteini gp41 (koji omogućava povezivanje lipidnog sloja domaćina i virusa) a na njemu spolja je glavni glikoprotein gp120 (koji se veže za CCR5 i CXCR4 na CD4 + T limfocita (proizvodi su ENV gena). Ispod omotača su tri proteina p55, p24, p17 (proizvodi su GAG gena). U unutrašnjosti virusa se nalaze dva indentična lanca RNK i tri glavna enzima : reverzna transkriptaza, integraza i proteaza.
HIV ima tropizam za imunološke ćelije: CD4 + T limfocite, makrofage ali i mikroglijalne ćelije, dendritične ćelije i folikularne dendritične ćelije. Gp 120 (antireceptor) na površini HIV-a se veže za CXCR4 i CCR5 receptore na površini CD4 + T limfocita. Potreba je da se virus veže za oba receptora da bi inficirao ćeliju. Jedan dio ljudi ima genetsku mutaciju za proteine CCR5 pa virus ne može da se veže i uđe u ćeliju. Mutacije se nasleđuju od roditelja i potrebno je da oba roditelja imaju tu mutaciju.
Kad virus uđe u ćeliju, pod uticajem enzima reverzne transkriptaze se prepisuje u DNK koja se uz pomoć enzima integraze ugrađuje u ljudski DNK. Inkorporirana dobija naziv- provirus. Prepisivanjem DNK limfocita vrši se prepisivanje provirusa . Nastaje informaciona RNK koja nosi informaciju za sintezu proteina i enzima. Enzim proteaza siječe polipeptidne lance. RNK sa enzimima, proteinima formiraju novi virus tj. više njih koji napuštaju CD4 + T limfocite. Izlazeći iz ćelije kroz ćelijsku membranu preuzima od nje neke proteine tako da to na neki način maskira virus i zbunju imunološke ćelije (teže ga je prepoznati). Jedan dio proteina na ćelijskoj membrani se ne mijenja i smatra se da u cilju pronalaska adekvatne terapije treba da meta budu upravo ovi „konstantni“ proteini.
HIV se prenosi: seksualnim kontaktom ( ima ga u krvi, spermi, vaginalnom sekretu), putem krvi ( transfuzije, narkomani) i sa trudnice na dijete ( preko posteljice, za vrijeme porođaja ili dojenjem). Akutna faza bolesti nastaje nakon 2- 4 nedjelje od infekcije. Često je asimptomatska ali mogu se javiti grlobolja sa upalom ždrijela, glavobolja, malaksalost, povišena TT, snižene vrijednosti LE i Er, poremećaj jetrenih enzima. Prva antitjela se pojavljuju između 1-3 mjeseca. Zatim ide asimptomatski period HIV infekcije koji može trajati i do 10 godina. Nakon njega nastupa klinički manifestna bolest tj. AIDS ili SIDA koju u ranoj fazi prate gubitak tjelesne mase, povišena tjelesna temperatura, a kasnije kada je koncentracija CD4 + T limfocita manji od 200/ml nastaju infekcije raznih organa, snižene vrijednosti krvih ćelija, povišene vrijednosti imunoglobulina. Na kraju u terminalnoj fazi (kad je koncentracija CD4 + T limfocita manja od 50/ml) nastupa smrt.
Limfna filarijaza je oboljenje koje izazivaju paraziti iz reda Filariidae (Wuchereria bancrofti, Brugia malayi i Brugia timori). Preko 100 miliona je zaraženih u svijetu, najviše u Africi i jugoistočnoj Aziji. Larve parazita dospijevaju u ljudski organizam nakon ujeda zaraženog komarca (Aedes, Culex, Anopheles…). Larve ulaze u limfne sudove i nakon nekoliko mjeseci nastaju odrasli paraziti. Novonastale mikrofilarije kruže krvlju. U akutnoj fazi bolesti dolazi do zapaljenja limfnih sudova i čvorova, kože i potkožnog tkiva. Javlja se febrilnost kao i zapaljenje zglobova zbog taloženja imunih kompleksa. Nakon više godina nastaje hronični oblik bolesti koga karakterišu: pojava apscesa po koži, edema i hiperkeratoze. Koža i potkoža postaju debeli, hrapavi i ispucali. Zbog opstrukcije limfnih vodova i čvorova nastaju lokalni edemi pa pojedini dijelovi tijela postaju značajno uvećani i izmjenjeni (noge, ruke, ingvinalni predio…). Nastaje tzv. elefantijaza. Prisutna je hematurija, proteinurija i hilurija (mokraća kao mlijeko). Sa kože opadaju dlake i nokti. Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike, UZV, nalazom larvi u krvi. Ovo oboljenje se liječi kombinacijom lijekova: albendazol, ivermektin i dietilkarbamazin.
Helicobacter pylori je gram negativna bakterija koja ima spiralni oblik (helicos- izvijen). Kod ljudi je pronađena u želucu tj. u njegovom donjem dijelu (pilorusu) a može se pronaći ponekad i u malim ranama na sluzokoži usne šupljine, pljuvački, oko zuba kao i u stolici. Mnogi smatraju da je ona saprofit jer je dokazana kod velikog broja ljudi (po nekima čak i kod 50% populacije) i kod kojih ne izaziva nikakve tegobe. Jako je osjetljiva na uslove spoljašnje sredine i tu uglavnom je zastupljen njen okrugli oblik za koji se smatra da ne može izazvati oboljenje. Infekcija sa Helicobacter pylori je češća u siromašnim zemljama tj. kod ljudi niskog socioekonomskog statusa. Prenosi se uglavnom feko-oralno (tj. zaprljanim rukama stolicom u kojoj se nalazi bakterija), preko želudačnog sadržaja oboljele osobe ili direktnim kontaktom (npr. iz usta u usta gdje se bakterija može naći u manjim oštećenjima sluznice).
Helicobacter pylori, Gastric Mucosa, Giemsa stain Photo by euthman on Foter.com / CC BY
Kuga ili crna smrt je bolest koja je u srednjem vijeku odnijela i do 200 miliona života. Izaziva je bakterija Yersinia pestis. Bolest sa zaraženih glodara (miševi, štakori, vjeverice…) na čovjeka prenose buve. Čovjek se može zaraziti i kontaktom sa zaraženom životinjom. Bolest se širi između ljudi uglavnom kapljično ili kontaktom. Danas je u mnogim krajevima svijeta iskorjenjena ali se i dalje javljaju slučajevi u Madagaskaru, Ugandi, Peruu, Mozambiku, Tanzaniji, Keniji, Etiopiji, Kini, zemljama južne Afrike, Južnoj Americi, Kini i centralnoj Aziji.
1. Bubonska kuga je najčešći oblik. Inkubacija kod ovog oblika traje 2 do 5 dana, maksimalno 12 dana. Na mjestu ugriza pojavljuje se vezikula ili krustozna promjena. Klinička slika obuhvata: povišenu tj. temperaturu do 41 stepen, tahikardiju, sniženje krvnog pritiska, opštu slabost, glavobolju, uvećanje limfnih čvorova (buboni). Koža oko uvećanih limfnih čvorova je crvena ali nije topla. Uvećani su i jetra i slezina. Može nastati gnojna upala limfnih čvorova.
2. Pneumonična kuga se ispoljava za 2-3 dana. Klinička slika: povišena tjelesna temperatura, glavobolja, opšta slabost, tahipneja, dispneja, iskašljavanje krvi, mučnina, povraćanje…
Lajmska bolest ili Lajmska borelioza je oboljenje koje je prvi put otkriveno u gradu Lajmu u SAD 1975. godine. Šest godina kasnije Burgdorfer je izolovao mikroorganizam iz krpelja koji je odgovoran za nastanak ovog oboljenja. Po njemu će ova spiroheta dobiti i naziv tj. Borelia Burgdorferi. Rezervoari ovog mikroorganizma su krpelji, jeleni, glodari… Glavni prenosioci tj. vektori ovog mikroorganizma su krpelji. Staništa gdje krpelji borave su opalo lišće, visoke trave, grmlje, šume…
Izazivač šuge je parazit Sarcoptes scabiei varitas hominis. Malih je dimenzija ali ipak je uočljiv okom. Prirodni rezervoar je čovjek. Prenosi se direktnim (rukovanje, polni odnos…) i indirektnim kontaktom (preko peškira, odjeće, kupanja u bazenima…).
U površinskim slojevima kože ovaj parazit pravi male rupe i kanale gdje ženka polaže jaja. Iz jaja se izliježu larve od kojih nastaju odrasli paraziti. Inkubacija Continue reading “ŠUGA (SCABIES)”
Ovo degenerativno neurološko oboljenje je otkriveno u Novoj Gvineji sredinom XX vijeka. Naučnike je posebno zainteresovala činjenica da je bolest endemska tj. javljala se samo na određenoj teritiriji i to uglavnom kod žena i djece. Posmatrajući i proučavajuči običaje plemena Fore na Papua Novoj Gvineji došlo se do zaključka da bi mogući razlog oboljevanja bio kanibalizam (jedenje posmrtnih ostataka umrlih rođaka). Po običaju žene i djeca su jeli mozak umrlog. To je navelo naučnike da posumljaju da se glavni krivac nalazi baš tu.
Izazivač su stafilokoke. To je lokalna zapaljenska reakcija kože. Obuhvata folikul dlake, lojne žlijezde okolno vezivno tkivo. Usled kolikvacione nekroze nastaje gnoj. Više furunkula na jednom mjestu čine karbunkul (tad je obuhvaćena koža i potkožno tkivo). Klinička slika obuhvata lokalno crvenilo, gnojni čir i bol.
Poseban oprez voditi ako se nalazi na licu tj. predjelu nosa i obraza. Intervencija u predjelu gornje usne i nazolabijalne brazde može dovesti do širenja bakterija i nekrotičnog sadržaja putem v.labialis superior, v.facialis anterior pa preko v. angularis u v. oftalmicu u kavernozni sinus. To dovodi do septičkog flebitisa i tromboze kavernoznog sinusa koji može da ima ozbiljne posledice pa i smrt. Continue reading “Gnojni čir (furunkul)”
Ureaplasma urealyticum je član porodice mikoplazmi. Nema ćelijski zid pa živi u živim ćelijama. U više od polovine odraslih osoba nalazi se ova bakterija ali u manjem broju.
Prenosi se seksualnim odnosom, preko predmeta i stvari koje su natopljeni sekretima u kojima je prisutna. Infekcija ureaplazmom je najčešće bez simptoma.
