HIV – struktura i način infekcije

HIV (human immunodeficiency virus) pripada porodici Retroviridae, potporodici Lentivirinae i rodu Lentivirus (lenti što znači spor jer ima sporu progresiju i dugo zadržavanje u organizmu). Postoje dvije vrste ovog virusa: HIV 1 (rasprostranjen po cijelom svijetu i virulentniji je) i HIV 2 (uglavnom u Africi). Izaziva bolest poznatu pod nazivima AIDS (acquired immunodeficiency syndrome) ili na francuskom SIDA ( syndrome d imunodeficiencience acquise). Iz naziva se vidi da ovaj virus napada imunološki sistem i onemogućuje adekvatan odgovor. Prvi slučaj infekcije HIV- om je zabilježen u SAD (Los Angeles 1981. god.) ali je virus otkriven u Francuskoj 1983. godine (Lik Montanjeri i njegov tim). Danas je HIV-om zaraženo oko 45 miliona ljudi. Porijeklo virusa je od SIV virusa koji izaziva majmunsku imunopatiju i smatra se da su prirodni rezervoari ovog virusa zeleni majmuni.

Veoma je mali, sfernog oblika. Ima simetriju ikozaedra (poliedra) tj. u vidu 12 jednakostraničnih trouglova. Omotač virusa sastoji se od dva lipidna sloja kroz koji prolaze glikoproteini gp41 (koji omogućava povezivanje lipidnog sloja domaćina i virusa) a na njemu spolja je glavni glikoprotein gp120 (koji se veže za CCR5 i CXCR4 na CD4 + T limfocita (proizvodi su ENV gena). Ispod omotača su tri proteina p55, p24, p17 (proizvodi su GAG gena). U unutrašnjosti virusa se nalaze dva indentična lanca RNK i tri glavna enzima : reverzna transkriptaza, integraza i proteaza.

HIV ima tropizam za imunološke ćelije: CD4 + T limfocite, makrofage ali i mikroglijalne ćelije, dendritične ćelije i folikularne dendritične ćelije. Gp 120 (antireceptor) na površini HIV-a se veže za CXCR4 i CCR5 receptore na površini CD4 + T limfocita. Potreba je da se virus veže za oba receptora da bi inficirao ćeliju. Jedan dio ljudi ima genetsku mutaciju za proteine CCR5 pa virus ne može da se veže i uđe u ćeliju. Mutacije se nasleđuju od roditelja i potrebno je da oba roditelja imaju tu mutaciju.

Kad virus uđe u ćeliju, pod uticajem enzima reverzne transkriptaze se prepisuje u DNK koja se uz pomoć enzima integraze ugrađuje u ljudski DNK. Inkorporirana dobija naziv- provirus. Prepisivanjem DNK limfocita vrši se prepisivanje provirusa . Nastaje informaciona RNK koja nosi informaciju za sintezu proteina i enzima. Enzim proteaza siječe polipeptidne lance. RNK sa enzimima, proteinima formiraju novi virus tj. više njih koji napuštaju CD4 + T limfocite. Izlazeći iz ćelije kroz ćelijsku membranu preuzima od nje neke proteine tako da to na neki način maskira virus i zbunju imunološke ćelije (teže ga je prepoznati). Jedan dio proteina na ćelijskoj membrani se ne mijenja i smatra se da u cilju pronalaska adekvatne terapije treba da meta budu upravo ovi „konstantni“ proteini.

HIV se prenosi: seksualnim kontaktom ( ima ga u krvi, spermi, vaginalnom sekretu), putem krvi ( transfuzije, narkomani) i sa trudnice na dijete ( preko posteljice, za vrijeme porođaja ili dojenjem). Akutna faza bolesti nastaje nakon 2- 4 nedjelje od infekcije. Često je asimptomatska ali mogu se javiti grlobolja sa upalom ždrijela, glavobolja, malaksalost, povišena TT, snižene vrijednosti LE i Er, poremećaj jetrenih enzima. Prva antitjela se pojavljuju između 1-3 mjeseca. Zatim ide asimptomatski period HIV infekcije koji može trajati i do 10 godina. Nakon njega nastupa klinički manifestna bolest tj. AIDS ili SIDA koju u ranoj fazi prate gubitak tjelesne mase, povišena tjelesna temperatura, a kasnije kada je koncentracija CD4 + T limfocita manji od 200/ml nastaju infekcije raznih organa, snižene vrijednosti krvih ćelija, povišene vrijednosti imunoglobulina. Na kraju u terminalnoj fazi (kad je koncentracija CD4 + T limfocita manja od 50/ml) nastupa smrt.