Kuga ili crna smrt je bolest koja je u srednjem vijeku odnijela i do 200 miliona života. Izaziva je bakterija Yersinia pestis. Bolest sa zaraženih glodara (miševi, štakori, vjeverice…) na čovjeka prenose buve. Čovjek se može zaraziti i kontaktom sa zaraženom životinjom. Bolest se širi između ljudi uglavnom kapljično ili kontaktom. Danas je u mnogim krajevima svijeta iskorjenjena ali se i dalje javljaju slučajevi u Madagaskaru, Ugandi, Peruu, Mozambiku, Tanzaniji, Keniji, Etiopiji, Kini, zemljama južne Afrike, Južnoj Americi, Kini i centralnoj Aziji.
Postije tri oblika ovog oboljenja:
1. Bubonska kuga je najčešći oblik. Inkubacija kod ovog oblika traje 2 do 5 dana, maksimalno 12 dana. Na mjestu ugriza pojavljuje se vezikula ili krustozna promjena. Klinička slika obuhvata: povišenu tj. temperaturu do 41 stepen, tahikardiju, sniženje krvnog pritiska, opštu slabost, glavobolju, uvećanje limfnih čvorova (buboni). Koža oko uvećanih limfnih čvorova je crvena ali nije topla. Uvećani su i jetra i slezina. Može nastati gnojna upala limfnih čvorova.
2. Pneumonična kuga se ispoljava za 2-3 dana. Klinička slika: povišena tjelesna temperatura, glavobolja, opšta slabost, tahipneja, dispneja, iskašljavanje krvi, mučnina, povraćanje…
3. Septikemična kuga je često udružena sa bubonskim oblikom. Ovaj oblik kuge karakteriše trbušna bol, dijareja, povraćanje, umor, povišena tj. temperatura, krvarenje iz nosa, usta, rektuma, potkožna krvarenja, šok, gangrena prstiju na rukama i nogama.
Postoje i drugi rjeđi oblici kuge kao što su faringealna kuga ili meningitis ali se rijeđe posebno javljaju.
Dijagnoza kuge se postavlja kliničkom slikom, RTG pluća, izolacijom mikroorganizama iz krvi, sputuma i aspirata limfnih čvorova, serološki testovima kao što su reakcija vezivanja komplementa, pasivna hemaglutinacija, imunofluorescencija…
U cilju proflakse se koriste repelenti, vakcinacija, profilaktična upotreba tetraciklina, izolacija oboljelih. U th koristimo pored tetraciklina i streptomicin, gentamicin i chloramphenikol.